De mediawereld werd deze week opgeschrikt door het bericht dat Vrij Nederland een maandblad wordt. Het tijdperk van de grote opinieweekbladen lijkt hiermee voorbij. En dat terwijl ze decennialang zo’n baken waren voor het culturele en politieke debat in Nederland. HP De Tijd was al langer een maandblad en Elsevier moet van naam veranderen. Die opinieweekbladen zijn een Nederlands cultuurgoed en het zou een verlies zijn als ze verdwijnen.

Vrij Nederland moet blijven.
Hoe zou dat kunnen? Enkele overwegingen:

Gun de mensen papier
Is print op zijn retour? Ongetwijfeld. Maar er is ook een voorzichtige wederopstanding. Het e-book breekt niet massaal door, mensen lezen graag echte boeken. Kranten halen weer meer omzet uit print. Je zou nu niet moeten overschakelen naar maandelijks omdat papier kansloos is.

Werk samen met Blende
Vrij Nederland is een succes op Blendle. Verhalen als het interview met Kees de Koning en een artikel van Aafke Romeijn over het onderwijs werden daar hits, veel gedeeld op social media door een jong publiek. Laatst vroeg ik VN-hoofdredacteur Frits van Exter of hij zich met dergelijke covers ook bewust richt op een Blendle-publiek. Dat bleek tot mijn verbazing niet het geval.
Werk met Blendle aan een duurzaam business model. Van de Blendle-opbrengst kun je nu nog geen tijdschrift op de been houden, maar ook zij hebben belang bij een business model dat nog heel lang mee kan. Zoek daar samen naar.

Ga op zoek naar een nieuwe Blauwgeruite Kiel
Ik lees Vrij Nederland al vanaf begin jaren ’80. Het waren mijn laatste jaren op de basisschool. Het Jeugdjournaal werd in die tijd opgericht en ik keek er iedere dag naar. In Vrij Nederland had je de Blauwgeruite Kiel, een rubriek met artikelen over politiek, geschreven voor kinderen. Spannende verhalen over kruisraketten, de Berlijnse muur, milieuvervuiling en leven in een dictatuur. Dankzij die rubriek heb ik al sinds mijn kinderjaren een band met het blad. Je kunt de Blauwgeruite Kiel niet 1 op 1 kopiëren naar 2016, maar je zou wel weer iets moeten verzinnen om je publiek al op een heel jonge leeftijd aan je te binden.

Maak een ander soort website
De huidige VN-website ziet eruit als een stapel artikelen. Ik heb de afgelopen dagen verschillende VN-liefhebbers gesproken en allemaal kijken ze nooit op die site. Het op zich prima interview van Sander Donkers met Bennie Jolink krijgt er 1 Facebook-like. Het concept van deze website is echt veel te saai. Ik ga hier niet in een handomdraai de blauwdruk neerleggen voor een nieuwe site, maar kijk ernaar en verzin wat anders.

Laat de mensen schrikken
Kijk wat er met de boekhandels gebeurde. Broese in Utrecht bood nog niet zo lang geleden een troosteloze aanblik. Weinig publiek, halflege boekenkasten. Selexyz ging failliet, de winkel was zelfs tijdelijk gesloten. Maar kijk naar hoe het nu gaat. Ze hebben een doorstart gemaakt en in het weekend staan er weer lange rijen voor de kassa’s. Het publiek is geschrokken. Het was een wake up-call voor velen mensen die uit gemak hun boeken online kochten. Als jij het belangrijk vindt dat er boekwinkels zijn in onze binnensteden, dan zul je er wel je boeken moeten kopen. Anders gaan ze keihard failliet. Zo’n effect zou de huidige situatie rond Vrij Nederland ook kunnen hebben, als je het slim speelt. The moment is now.

Werf donateurs
Die artikelen op Blendle kosten natuurlijk geen bal. Wel lekker toegankelijk voor een breed publiek. Maar er zijn best mensen bereid om meer te betalen, veel meer. Zoek ze op en bouw een netwerk van donateurs. De VPRO doet dat momenteel al heel succesvol, de Correspondent heeft particuliere investeerders en 40.000 betalende leden, het Amerikaanse Pro Publica kan niet zonder particuliere geldschieters.

Bouw aan een community
Leesclubs zijn populairder dan ooit. Het programma Tegenlicht organiseert succesvolle meet-ups, waar het publiek in debat gaat over de meest recente uitzendingen. Waarom kan ik in mijn stad niet naar bijeenkomsten van Vrij Nederland-lezers?

Wees een bondgenoot van de literatuur
Uitgever Joost Nijsen op Facebook: „Bert Wagendorp in de VK reageert op nieuws over Vrij Nederland. In slotalinea helaas pijnlijk spijker op de kop: opinieweekbladen verdwijnen onvermijdelijk. Pijnlijk voor wie er mee opgroeide. Ook een gemis voor auteurs en uitgevers: waar behalve in dagbladen vinden we straks recensenten? Online? Zeker is, dat intellectuele en journalistieke vitaliteit altijd blijft – voor onderzoeksjournalistiek is er bijvoorbeeld Eric Smit’s Follow The Money. Idee: Follow The Book. Wie?”
Vrij Nederland zou zelf die handschoen moeten oppakken natuurlijk. Maar ga wel op zoek naar nieuwe vormen en formules.

Vraag er wat voor terug
Als Vrij Nederland de beste bondgenoot is van de schrijvers, de boekhandels en de uitgeverijen, dan moet dat natuurlijk wel wederzijds zijn. De beste schrijvers moeten dan ook bereid zijn om een paar keer per jaar een longread te leveren. Abdelkader Benali, Frank Westerman, Nina Weijers, Joris Luyendijk, Tom Lanoye, we willen ze lezen in VN.

Open de archieven
De jongensboeken-journalistiek van Joop van Tijn, de goede oude Blauwgeruite Kiel, de columns van Tamar, al die boekrecensies, de onuitvoerbare recepten van Hugh Jans, de tekeningen van Peter van Straaten… Waar kan ik ze terugvinden? Ontsluit het archief van VN op de website. Ik denk dat je er heel veel mensen blij mee kunt maken.

Rust en regelmaat
Ernst-Jan Pfauth van De Correspondent wees me laatst op dit interessante artikel over de kracht van tijdschriften: https://medium.com/thoughts-on-media/what-can-digital-media-learn-from-magazines-2975fe41de79#.4lrt158hy.
De auteur noemt als belangrijk element: slowness. Het is een misvatting om te denken dat mensen tegenwoordig alleen nog maar geïnteresseerd zijn in korte items en snelle snippets. Tijdschriften zorgen voor rust en regelmaat in een chaotische mediawereld. We leven in een complexe, snel veranderende wereld waarin je voortdurend op de hoogte moet zijn, verstand moet hebben van uiteenlopende zaken en op basis daarvan telkens weer slim positie moet kiezen. Een blad als Vrij Nederland kan daar enorm bij helpen.

Geef ons geen maandblad
Rust en regelmaat is mooi, maar een maandblad is te traag. Een opinietijdschrift hoort dichter op de actualiteit te zitten. Vrij Nederland moet een weekblad blijven.

Maak van de papieren editie een icoon
Humo had laatst een interessant interview met de Vlaamse visionair Peter Hinssen. Gevraagd naar de toekomst van krantenwereld, raadt hij aan om de papieren editie te behouden, het te koesteren als een cultureel icoon, als vlaggenschip om trots op te zijn. Mensen willen weer vinyl kopen, echte boeken lezen, truien breien en streekproducten kopen. In die lijn zou het ook aantrekkelijk moeten zijn om echte tijdschriften te lezen. Overal rukken de koffiehuizen op. Nu nog de kunst om ervoor te zorgen dat in al die koffiebars Vrij Nederland op tafel ligt. Het lijkt mij geen mission impossible.

Lees hier het interview met Peter Hinssen in Humo:
https://blendle.com/i/humo/wat-moet-een-18-jarige-vandaag-studeren-binnenkort-is-80-procent-van-de-huidige-jobs-irrelevant/bnl-humo-20151201-105664_wat_moet_een_18_jarige_vandaag_studeren_binnenkort_is_80_procent_van_de_huidige_jobs_irrelevant?campaign=email_share&content=button&medium=email&source=blendle
(Met dank aan Carel Kuyl en Karin Wijkmans voor de tip).