Vorige week schreef ik een blog over waarom ik Mark Rutte de slechtste premier vind die ik heb meegemaakt. „Is dat niet ook de schuld van de PvdA?”, vroegen verschillende mensen zich af. Zij hebben hem immers als coalitiepartner in het zadel geholpen. Allereerst moet me van het hart dat ik het wel weer een sterk staaltje van linkse zelfhaat vindt om PvdA de schuld te geven van de fouten van een VVD-premier. Maar los daarvan wil ik met alle plezier toelichten waarom ik het juist goed vind dat de PvdA ervoor heeft gekozen om te gaan regeren, ook al is het met de VVD.
Daarover elf overwegingen, maar eerst ter inleiding een kort historisch overzicht.

In 1977 ging Joop den Uyl de verkiezingen in met de slogan: Kies de minister-president. Hij was dat net vier jaar lang geweest en hij wilde het weer worden. Hij won de verkiezingen met grote overmacht (53 zetels), maar dat tweede kabinet-Den Uyl kwam er niet, want Den Uyl stelde veel te hoge eisen, aangevuurd door zijn achterban, die een zo links mogelijk kabinet wilde. De beoogde coalitiepartner het CDA had daar geen zin in en ging uiteindelijk met de VVD in zee.
Van 1981 tot 1982 was er wel kortstondig een kabinet van CDA-PvdA-D66, maar dat viel al snel omdat de PvdA-ministers weigerden akkoord te gaan met bezuinigingen. Uiteindelijk werd Nederland van 1977 tot 1989, met die korte onderbreking, twaalf jaar geregeerd door rechtse kabinetten. De PvdA stond buitenspel, ondanks electorale successen.
Daar heeft de partij van geleerd. Onder Wim Kok was er meer bereidheid om compromissen te sluiten. Dat ging eerst heel moeizaam, denk aan de WAO-crisis van 1991, maar het leidde uiteindelijk tot de succesvolle periode van de paarse kabinetten van PvdA, VVD en D66, die regeerden van 1994 tot 2002. Dat ging goed totdat de geslepen Pim Fortuyn er met zijn frame De Puinhopen Van Paars in slaagde een kiezersopstand te ontketenen, ondanks dat het met die puinhopen best meeviel.
Vier jaar lang regeerde de PvdA niet. In 2003 liet de partij de formatieonderhandelingen met het CDA klappen vanwege onoverbrugbare meningsverschillen over de oorlog in Irak. In 2007 keerde de PvdA terug in de regering in een coalitie met CDA en ChristenUnie. De ChristenUnie kwam in die regering terecht nadat de SP en Groen Links bedankten voor de eer. Toenmalig SP-leider Jan Marijnissen kwam er heel kort over praten met de informateur en Femke Halsema van Groen Links had niet eens behoefte aan een gesprek.
Daarna kregen we het kabinet Rutte 1, met de PVV, en sinds 2012 dus deze coalitie van PvdA en VVD.

Elf overwegingen over waarom het goed is dat de PvdA regeert:

1. Der Wille zur Macht
Als je in de politiek zit, moet je dus uit zijn op macht, anders bereik je niks. Je moet beschikken over een ruime portie van wat Nietzsche zo mooi heeft genoemd Der Wille Zur Macht. Het lijkt zo logisch als wat, maar dat is het in de politiek niet altijd, zie Groen Links en de SP.
Groen Links zit in de Tweede Kamer sinds 1989 en de SP sinds 1994. Twee linkse partijen met een serieus te nemen achterban, met doorgaans een verkiezingsprogramma waar mooie dingen in staan. Maar ook twee linkse partijen die tot nu toe weigeren te regeren. Die zich vanuit de oppositiebanken wentelen in het eigen gelijk en die daardoor in ruim twintig jaar vrijwel niets hebben bereikt.
Wat heb je nou aan die partijen? Ik vind het heel begrijpelijk en terecht dat de PvdA in 2012 bereid was met de VVD te gaan regeren, ook al was dat niet de gedroomde coalitiepartner. De partij koos niet voor het eigen gelijk in de oppositiebanken, maar voor een actieve rol waarin je dingen voor elkaar kunt krijgen voor je kiezers. Ook als dat betekent dat je soms onaantrekkelijke compromissen moet sluiten.
Door aan kabinetten deel te nemen heeft de PvdA in de afgelopen decennia in belangrijke mate vormgegeven aan Nederland, dat mede daardoor op veel vlakken een van de aantrekkelijkste landen ter wereld is om in te wonen.

2. Respecteer de verkiezingsuitslag
Voor een regering heb je een kamermeerderheid nodig. De kiezer spreekt en daar moeten wij het mee doen. Je kunt geen kabinet beginnen met partijen die met elkaar geen meerderheid vormen. De geschiedenis leert ook dat je het beste kunt proberen om met zo weinig mogelijk partijen een regering te vormen. Met veel partijen is het lastiger om het met elkaar eens te worden. Partijen die niet cruciaal zijn om aan een meerderheid te komen (D66 in Paars 2) zijn bijna altijd veroordeeld tot een bijrol. Na de verkiezingen van 2012 lag een coalitie van VVD en PvdA voor de hand. Zij waren met afstand de grootste partijen geworden en hadden samen een meerderheid. Voor een linkse coalitie was bij lange na geen meerderheid en Rutte ging niet nog eens in zee met Wilders. Het land moest geregeerd, dus gingen de voormalige tegenstanders met elkaar aan de slag. Op dat moment een juiste keuze. Er was geen goed alternatief.

3. Kijk goed naar het verleden
Deze eeuw heeft Nederland twee soorten kabinetten gekend. Fatsoenlijke kabinetten met de Partij van de Arbeid en rechtse kabinetten om je dood voor te schamen dankzij de deelname respectievelijk de LPF, Rita Verdonk en de PVV (als gedoger). De kabinetten met de PvdA hebben een streng, maar rechtvaardig beleid gevoerd ten aanzien van migranten en zich niet laat verleiden tot hardvochtige anti-immigratiepolitiek. Vanuit de oppositie wordt door Groen Links een nog linksere politiek bepleit, maar de realiteit is dat je in Nederland de redelijkheid hebt van kabinetten met de PvdA, die zich inzetten voor binding tussen verschillende groepen in de samenleving, ondanks de spanningen die er leefden, of een keihard rechts kabinet, met deelnemers die bevolkingsgroepen hard tegen elkaar uitspelen.

4. It’s the economy stupid
De PvdA doet het bij verkiezingen altijd beter dan in de peilingen. In de peilingen roepen sommige mensen maar wat graag dat ze een proteststem op Wilders zullen uitbrengen. In het stemhokje, als het er echt op aan komt, realiseren ze zich dat ze van hem niets te verwachten hebben. Dat ze het verschil in hun portemonnee wel degelijk voelen als de PvdA regeert. De inkomenspositie van mensen met een kleine beurs is beter met de PvdA in de regering. Ook al zijn het soms smalle marges, je ziet wel degelijk verschil met een rechts kabinet.

5. Respect voor allochtonen
In het Fortuyn-tijdperk werd de PvdA ook wel de Partij van de Allochtonen genoemd. Daar hoeft de partij zich niet voor te schamen. De PvdA-politiek wordt inderdaad al decennialang gekenmerkt door een respectvolle houding ten aanzien van allochtonen. Dat is juist iets om trots op te zijn. Dat die respectvolle houding er ook is in onze regering, is een goede zaak en een verademing na de LPF, Rita Verdonk en de PVV.

6. Hart voor cultuur
Ja, dit kabinet heeft ook bezuinigd op cultuur. Maar daar staat tegenover dat er onlangs ook extra geld is toegekend aan de kunsten. Voor de PvdA is een goede culturele infrastructuur belangrijk. De partij bekommert zich daar nog altijd om vanuit het aloude principe van de volksverheffing en daar is helemaal niets mis mee. Met Jet Bussemaker is er gelukkig een minsiter met oprechte liefde voor de kunst, zoals haar partijgenoot Ronald Plasterk dat ook al was. Ook dit is een verademing, na de LPF, de PVV en Halbe Zijlstra die geen gelegenheid onbenut lieten om de culturele sector en ook de publieke omroep neer te zetten als een bende subsidieslurpende profiteurs waar de maatschappij helemaal niets aan had. Terwijl zij daar druk mee waren werden wij genaaid door de banken voor een bedrag dat zo’n groot veelvoud was van die subsidies dat ik het aantal nullen niet eens kan overzien.

7. Bindende kracht in de samenleving
De PvdA is een partij die migranten, werklozen, arbeiders, intellectuelen en de middenklasse met elkaar wil verbinden. Niet meer van deze tijd, wordt wel eens beweerd. Verschillende bevolkingsgroepen hebben tegenwoordig allemaal hun eigen partijen. D66 is er voor de hogere middenklasse, de SP voor de lagere middenklasse, Groen Links voor de hipsters in de studentensteden. Toch moet je dat niet zo willen. Het is te prijzen dat de PvdA nog altijd de ambitie heeft om verschillende bevolkingsgroepen zo goed mogelijk met elkaar te verbinden. Zo krijg je een aangenamer land. De bereidheid om compromissen te sluiten hoort daar bij. Los daarvan is het lastig om het land te besturen met een grote verzameling kleine partijen.

8. Opkomen voor schoonmakers en flexwerkers
De PvdA zorgt ervoor dat de overheid weer schoonmakers in dienst neemt, in plaats van aan te besteden bij bedrijven die dan moeten concurreren op zo hoog mogelijk productiviteit tegen een zo laag mogelijk loon. Door de nieuwe flexwet wordt gestimuleerd dat werkgevers sneller mensen in dienst nemen, in plaats van ze eindeloos aan het lijntje te houden met tijdelijke contracten. Het is niet wereldschokkend, maar wel heel belangrijk voor de mensen die het betreft. Bij een rechts kabinet was dit niet gebeurd.

9. De beste bestuurders
Een partij die groot is en regeert, levert veel bestuurders. Zo werkt dat in Nederland. En de PvdA leverde de afgelopen jaren de beste bestuurders. Kijk naar de burgemeesters: Eberhard van der Laan in Amsterdam, Ahmed Aboutaleb in Rotterdam, Rob van Gijzel in Eindhoven, Frans Timmermans bij de Europese Unie. Breed gewaardeerde bestuurders die kunnen samenwerken met partijgenoten in het kabinet.

10. Fuck de peilingen
Van peilingen klopt de afgelopen jaren heel weinig in Nederland. Neem de Gemeenteraadsverkiezingen. Aan de vooravond van die verkiezingen werd al gesproken over een lagere opkomst, alsof dit een voldongen feit was. Alle peilingen wezen in die richting, maar uiteindelijk was de opkomst juist hoger. Ik heb ook wel eens de indruk dat de vraagstelling zo wordt opgesteld, dat grote verschuivingen worden bevorderd. Saaie peilingen verkopen geen talkshows. Laten we ophouden de status van partijen af te meten aan peilingen. Kijk naar de reële grootte op basis van verkiezingen.

11. Heeft dit nog toekomst?
Je merkt dat VVD en PvdA een beetje op elkaar uitgekeken beginnen te raken. Je merkt ook dat de drift om te scoren en te profileren groter wordt nu de verkiezingen langzaamaan weer in zicht komen. Compromissen worden moeizamer. Dat zie je bij het belastingplan, bij de zzp-ers en bij de vluchtelingenproblematiek. Bovendien kan het kabinet niet meer rekenen op een meerderheid in de Eerste Kamer. Je voelt dat het druppelt en dat ieder moment de druppel die de emmer doet overlopen daar kan zijn. Toch zou het beter zijn voor de stabiliteit als het kabinet de rit uitzit, zeker nu we aan de vooravond staan van een Europees voorzitterschap. Uiteraard niet tot iedere prijs.
Als het kabinet valt, is de kans groot dat er een rechts kabinet komt. De kans op een kabinet met Groen Links of SP, laat staan een links meerderheidskabinet is minimaal.